Thời kỳ Edo (1603–1868)

(*1)Thời kỳ Edo (1603–1868)

Kéo dài hơn 250 năm dưới chế độ Mạc phủ Tokugawa, được xem là giai đoạn hòa bình dài nhất trong lịch sử Nhật Bản. Dù đất nước gần như đóng cửa (Sakoku), Edo lại chứng kiến một sự bùng nổ của giáo dục, văn hóa, khoa học và đạo đức xã hội — nền tảng để Nhật Bản vươn lên mạnh mẽ trong thời Minh Trị sau đó.

1️⃣ Hòa bình – môi trường cho học tập và phát triển

Không còn chiến tranh, người dân hướng đến việc trau dồi tri thức và đạo đức. Chính quyền khuyến khích học hành, khiến cho tỉ lệ biết chữ thời Edo vượt 80%, cao nhất thế giới thời bấy giờ.
Từ những trường học chùa (寺子屋 – Terakoya) dạy chữ và tính toán cho dân thường, đến trường phiên (藩校 – Hankō) dành cho samurai, việc học trở thành con đường lập thân của mọi tầng lớp.
→ Edo trở thành xã hội học tập sớm nhất châu Á, nơi tri thức được tôn trọng như tài sản quý giá nhất.

寺子屋 – Terakoya

2️⃣ Triết lý giáo dục: Chu Tử học và “học để làm người”

Mạc phủ Tokugawa lấy Chu Tử học (朱子学) làm nền tảng giáo dục. Triết lý này dạy con người “tu thân, lập chí, hành đạo”, hướng đến hài hòa giữa đạo đức và tri thức.
Những quy tắc học tập như trong “Bạch Lộc Động Thư viện Giáo Quy” (白鹿洞書院教規) được áp dụng rộng rãi, dạy học sinh 5 điều trọng tâm:

Giữ tâm ngay thẳng,

Hiểu lý của trời đất,

Chuyên cần đọc học,

Đặt chí hướng và thực hành,

Khiêm cung và kiên định.

→ Đây chính là tinh thần của giáo dục hiện đại: học không chỉ để biết, mà để làm người có phẩm chất và tri thức.

3️⃣ Khoa học – sáng tạo trong bế quan

Dù “đóng cửa”, Edo không ngừng tìm hiểu thế giới qua 蘭学 (Lan học – Rangaku) từ Hà Lan.
Nhật Bản dịch sách giải phẫu (Kaitai Shinsho), học thiên văn, bản đồ, cơ khí, thậm chí chế tạo rô-bốt “Karakuri ningyō” – búp bê cơ khí đầu tiên châu Á.
→ Edo chứng minh rằng tri thức không biên giới, người học thật sự là người biết tự tìm tòi và sáng tạo trong giới hạn.

蘭学 (Lan học – Rangaku)

4️⃣ Văn hóa Edo – nơi tri thức gặp nghệ thuật

Thời Edo là thời của chōnin bunka (町人文化) – văn hóa của tầng lớp thị dân, năng động và sáng tạo:

Ukiyo-e (浮世絵)– tranh khắc gỗ phản ánh đời sống và cái đẹp nhân gian.

Haiku (俳句)– thơ ngắn súc tích, khơi dậy tinh thần “giản dị mà sâu sắc” (Wabi-Sabi).

Kabuki (歌舞伎) và Jōruri (浄瑠璃) – nghệ thuật sân khấu của cộng đồng.

→ Văn hóa Edo là biểu tượng của sự kết hợp giữa tri thức, sáng tạo và nhân bản, nơi mọi người đều có thể học và thể hiện bản thân.

dưới đây là một số bức tranh trong bộ 53 bức tranh ukiyo e do Utagawa Hiroshighe (歌川広重) vẽ.

Utagawa Hiroshighe (歌川広重)

Ukiyo-e (浮世絵) – đi qua harajuku

 

 

 

 

 

 

 

 

Đi qua Kanaya

 

 

 

 

 

 

 

 

Đi qua mariko

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Đi qua okabe

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Hòn đá khóc đêm ở Nisaka

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Cầu Sanjouoohashi ở Kyoto kết thúc hành trình qua 53 chặng từ Edo về Kyoto

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5️⃣ Giá trị nhân văn và tinh thần Edo

Edo không chỉ là một thời kỳ – đó là tư tưởng sống:

Sống có trật tự, kỷ luật.

Học để hiểu đạo, không chỉ để có nghề.

Tôn trọng người khác và sống vì cộng đồng.

Tự lập, sáng tạo trong khuôn khổ.

Những giá trị ấy chính là gốc rễ của thành công Nhật Bản hiện đại: một dân tộc học, làm việc và sống với tinh thần khiêm cung nhưng kiên định.

Lấy tên EDO SENTA (エド・センター) – nghĩa là Trung tâm Edo, không chỉ là cách gợi nhớ một thời kỳ lịch sử huy hoàng, mà còn mang thông điệp giáo dục sâu sắc:

Giá trị Edo	Triết lý của EDO SENTA
Học để tu thân, lập chí	Học viên không chỉ học ngôn ngữ, mà học văn hóa, đạo đức và tinh thần Nhật.
Kiến thức và sáng tạo	Giảng dạy theo hướng mở – kết hợp truyền thống với phương pháp hiện đại.
Kỷ luật và lễ nghĩa	Xây dựng môi trường học nghiêm túc, tôn trọng thầy cô và bạn học.
Văn hóa khai sáng	Lan tỏa tinh thần học hỏi, khám phá thế giới như người Edo từng làm.